Gra terenowa „ZAGRAJ Z NATURĄ” – 31 sierpnia w Zamku Książ

Serdecznie zapraszamy do udziału w  ostatniej edycji gry terenowej „Zagraj z Naturą”, która odbędzie się w sobotę 31 sierpnia 2019 r. w przepięknym Zamku Książ.

 

REGULAMIN GRY TERENOWEJ Zamek Książ

 

Warunkiem udziału jest zapoznanie się z poniższym opracowaniem dotyczącym obszarów chronionych Natura 2000 w okolicy Wałbrzycha. W grze wymagana jest minimalna wiedza przyrodnicza, której potwierdzeniem jest prawidłowo rozwiązana krzyżówka (zadanie kwalifikacyjne). Następnie należy wypełnić formularz zgłoszenia.

Zadanie kwalifikacyjne https://learningapps.org/watch?v=p2s5apx2c19

Formularz zgłoszenia https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfwbHekwF2cfoSPbF06NTpF_tOfqUFJOxkm2o5MGYFyb6qP8g/viewform

 

 

OBSZARY NATURA 2000 W OKOLICY WAŁBRZYCHA

SIEĆ NATURA 2000

W 2004 roku Polska wraz ze wstąpieniem do Unii Europejskiej przyjęła nową, najmłodszą w naszym kraju formę ochrony przyrody – obszary Natura 2000, wchodzące w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Na całym terytorium Unii Europejskiej  stanowi ona system ochrony wybranych elementów przyrody. W jej ramach, na podstawie dwóch dokumentów tworzone i rozwijane są dwa typy chronionych obszarów :

  • Dyrektywa Siedliskowa pozwala na tworzenie specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO) czy obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW), w których chroni się siedliska przyrodnicze wraz z siedliskami gatunków roślin i zwierząt oraz obszary szczególnie ważne przyrodniczo,
  • natomiast dzięki Dyrektywie Ptasiej wyznacza się obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) czyli ostoje dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem.

Każdy z wyznaczonych obszarów otrzymuje indywidualny kod literowo cyfrowy. W Polsce, dla obszarów specjalnej ochrony ptaków kody rozpoczynają się od liter „PLB”, gdzie „PL” oznacza, iż teren znajduje się w Polsce, a „B” od angielskiego birds – ptaki wskazuje ostoję ptasią. Analogicznie, specjalne obszary ochrony siedlisk otrzymują oznaczenie „PLH”, gdzie „H” pochodzi od angielskiego habitat – siedlisko.

Na Dolnym Śląsku w skład sieci Natura 2000 wchodzi 11 obszarów specjalnej ochrony ptaków i aż 90 obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty.

W samej okolicy Wałbrzycha znajduje się kilka takich obszarów. Są wśród nich m.in. obszar specjalnej ochrony ptaków Sudety Wałbrzysko-Kamiennogórskie i specjalne obszary ochrony siedlisk: Przełom Pełcznicy pod Książem, Góry Kamienne, Karkonosze, Rudawy Janowickie, Dobromierz, Masyw Chełmca oraz Ostoja Nietoperzy Gór Sowich.

 

 

OSO Sudety Wałbrzysko-Kamiennogórskie (PLB020010)

 

Obszar o powierzchni aż 31 574,1ha obejmuje zachodnią część Sudetów Środkowych. Mieści się w obrębie tzw. depresji śródsudeckiej, rozciągając się na terenie powiatów kamiennogórskiego, wałbrzyskiego i kłodzkiego. Teren ostoi pokrywa się częściowo z siedliskowymi obszarami Natura 2000: Góry Kamienne i Masyw Chełmca.

Obszar stanowi miejsce występowania 22 gatunków ptaków wymienionych w Dyrektywie Ptasiej, spośród których aż 10 jest przedmiotem ochrony ostoi. Są to: bocian czarny, trzmielojad, derkacz, puchacz, sóweczka, włochatka, dzięcioł zielonosiwy, dzięcioł czarny, jarzębatka i gąsiorek. Obok żyjących tu stale gatunków, przedmiotem ochrony są również 2 gatunki migrujące: siniak i czeczotka. Dla wielu z tych gatunków obszar ten jest jedną z 10 największych krajowych ostoi.

Ostoja jest też wyjątkowo bogata pod kątem występującej tu szaty roślinnej, pokrywają ją niemal w całości zbiorowiska leśne (grądy zboczowe, kwaśne buczyny, łęgi, grądy i ciepłolubne dąbrowy), a jedynie 2% porastają łąki i powierzchnie nieleśne. Łącznie występuje tu 9 rodzajów siedlisk naturowych. Te bogate zbiorowiska roślinne są jednocześnie domem dla naturowych gatunków zwierząt: wydry i motyla – czerwończyka nieparka. Znajduje się tu też zimowisko dla 3 gatunków chronionych nietoperzy: nocka dużego, nocka bechsteina oraz mopka.

 

 

SOO Góry Kamienne (PLH020038)

Góry Kamienne (fot. Jerzy Malicki)

 

Obszar o powierzchni aż 24 098,9ha obejmuje niemal całe Góry Kamienne i północną część Gór Stołowych (Zawory) i leży na terenie powiatu kamiennogórskiego i wałbrzyskiego. W całości położony jest w granicach ostoi ptasiej Sudety Wałbrzysko-Kamiennogórskie.

Jest to jeden z większych obszarów Natura 2000, obejmujących piętro pogórza i regla dolnego w Sudetach. Rzeźba terenu jest bardzo zróżnicowana, szczyty mają najczęściej bardzo strome i wąskie grzbiety, a całe pasmo przecięte jest trzema dolinami rzek – Ścinawki, Zadrnej i Grzędzkiego Potoku.

Rozlegle obniżenia podgórskie są zagospodarowane ekspansywnie, na dużej powierzchni porastane półnaturalnymi łąkami i murawami. Stwierdzono tu występowanie aż 19 typów siedlisk przyrodniczych, które zajmują prawie 50% powierzchni obszaru. Obszar jest bardzo ważny dla ochrony rzadkich w Polsce podgórskich łąk Polygono-Trisetion.

Znajdziemy tu ważne i rzadkie gatunki, niewymienione w Dyrektywie: co najmniej 25 gat. roślin naczyniowych rzadkich lub zagrożonych oraz 10 gatunków gadów i płazów.

Do przedmiotów ochrony zaliczono to 10 gatunków zwierząt wymienionych w Dyrektywie:

  • ssaki: wydra i nietoperze, dla których teren jest bardzo ważnym miejscem występowania: podkowiec mały, mopek, nocek łydkowłosy, nocek Bechsteina, nocek duży
  • motyle: modraszek telejus, czerwończyk nieparek, modraszek nausitous
  • i chrząszcz: pachnica dębowa

Wśród cennych wartości obszaru znajduje się także ostatnie w Sudetach stanowisko motyla niepylaka mnemozyna.

 

 

SOO Masyw Chełmca (PLH020057)

Masyw Chełmca (źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Che%C5%82miec_(szczyt)#/media/Plik:Che%C5%82miec_(szczyt)-widok.jpg)

Obszar o pow. 1432,4ha, prawie w całości położony w granicach ptasiego obszaru Natura 2000 Sudety Wałbrzysko-Kamiennogórskie, mieści się w granicach powiatu wałbrzyskiego, pomiędzy Wałbrzychem, Boguszowem a Szczawnem-Zdrojem.

Obszar jest kulminacją środkowej części Gór Wałbrzyskich, jest to zwarty masyw przecięty płytką przełęczą. Charakterystyczny dla niego jest klimat o cechach górskich z wysoką roczną wilgotnością względną (do 82%) i niską średnią temperaturą roczną (4-5°C). Większość obszaru zajmują siedliska leśne, wśród których dominują antropogeniczne świerczyny, jednak zachowały się też zbiorowiska liściaste, które były głównym powodem utworzenia ostoi – to obszar kluczowy dla zachowania priorytetowego siedliska jaworzyn miesięcznicowych w Sudetach i zachowania pełnej zmienności buczyn sudeckich.

To ważne miejsce żerowania nietoperzy, których 4 gatunki są tu przedmiotem ochrony: mopek, nocek łydkowłosy, nocek Bechsteina i nocek duży. Jest to też dom dla wielu ptaków: popielica, trzmielojad, dziecioł zielonosiwy, sóweczka, włochatka i muchołówka biała. Na obszarze występuje również ok. 20 gatunków roślin objętych w Polsce ochroną gatunkową.

 

 

SOO Rudawy Janowickie (PLH020011)

Rudawy Janowickie (fot. Jerzy Malicki)

Obszar o pow. 6635ha, przylegający swoją północną granicą do Obszaru Natura 2000 Góry i Pogórze Kaczawskie, mieści się na terenie powiatów jeleniogórskiego i kamiennogórskiego.

Obszar znajduje się na pograniczu Sudetów Zachodnich i Środkowych. W pokryciu dominują tu łąki i pastwiska, a duży udział mają też lasy gospodarcze z zachowanymi fragmentami naturalnymi. Obszar od wielu lat objęty jest ekstensywną gospodarką pastwiskową, co pozwoliło na zachowanie wyjątkowych dla Sudetów cech krajobrazu i szaty roślinnej.

W obszarze występuje 14 siedlisk przyrodniczych wymienionych w Dyrektywie, a wśród nich najważniejsze są niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, murawy bliźniaczkowe oraz zmiennowilgotne łąki trzęślicowe. Łącznie siedliska Natura 2000 zajmują tu ok. 30% powierzchni. Wśród roślin natomiast znajdziemy gatunki z Krajowej Czerwonej Listy, m.in. dzwonek szerokolistny, turzyca Davalla czy kruszczyk błotny.

Teren ważny jest dla ochrony nietoperzy: podkowca białego, nocka dużego, nocka Bechsteina, nocka łydkowłosego oraz dla ochrony populacji ryb: głowacza białopłetwego oraz minoga strumieniowego.  Występują tu też motyle: modraszek telejus i nausitous oraz czerwończyk nieparek, spotkać można traszkę grzebieniastą, wydrę oraz pachnicę dębową.

 

 

SOO Karkonosze (PLH020006)

Karkonosze (fot. Jerzy Malicki)

Obszar o powierzchni 18 204,92ha, pokrywa się z ostoją ptasią Karkonosze, obejmuje całe pasmo Karkonoszy po polskiej stronie granicy z Czechami. Obszar leży na terenie miasta Jelenia Góra, powiatu jeleniogórskiego i kamiennogórskiego.

Obszar obejmuje najwyższe pasmo Sudetów i ma szczególne znaczenie dla bioróżnorodności. Większość terenu jest zalesiona, jednak znajdują się tu też rozległe powierzchnie pastwisk i łąk. Znane są tu 23 typy siedlisk naturowych, co czyni z obszaru jeden z najbogatszych przyrodniczo miejsc na Dolnym Śląsku. Najważniejsze są tu siedliska, dla których jest to jedyne miejsce wystepowania w tym regionie Polski, czyli m.in. zarośla kosodrzewiny, subalpejskie zarośla wierzby lapońskiej, piargi i gołoborza krzemianowe czy pionierskie murawy na skałach krzemianowych. Ponadto znajdują się tu liczne stanowiska rzadkich i zagrożonych gatunków roślin naczyniowych w tym endemicznych: dzwonek karkonoski, skalnica bazaltowa oraz rzadkie gatunki mszaków i jedyne stanowiska w Polsce przytulii sudeckiej, dzwonka karkonoskiego oraz gnidosza sudeckiego.

Wśród fauny będącej tu przedmiotem ochrony znajduje się mopek, nocek duży, głowacz białopłetwy i modraszek nausitous oraz kumak nizinny. Występuje tu też duże bogactwo ornitofauny (nie jest ona jednak przedmiotem ochrony obszaru), m.in. bielik, derkacz, bocian czarny, cietrzew, dzięcioł czarny i zielonosiwy, gąsiorek, głuszec, jarząbek, puchacz, sóweczka, sokół wędrowny czy orlik krzykliwy.

 

 

SOO Dobromierz (PLH020034)

SOO Dobromierz (źródło: http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=9&art=28)

Obszar ten o łącznej pow. 1162,1ha rozciąga się na przełomowych dolinach Strzegomki, leżąc w powiecie świdnickim i wałbrzyskim, w centralnej części Pogórza Wałbrzyskiego.

Obszar posiada wyjątkowy charakter ze względu na duże zróżnicowanie siedliskowe – na jego niewielkiej powierzchni znajduje się aż 15 siedlisk naturowych, w tym najważniejsze siedliska priorytetowe: ciepłolubne dąbrowy, murawy kserotermiczne i jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach. Siedliska te koncentrują się na stromych stokach i wychodniach skalnych.

Wśród zwierząt będących przedmiotem ochrony obszaru znajdziemy nocka łydkowłosego, wydrę, bobra oraz modraszka telejusa i nausitousa. Znaleźć tu można też gatunki zwierząt i roślin w Polsce objęte ochroną, nie wymienione jednak w Dyrektywie.

 

 

SOO Ostoja Nietoperzy Gór Sowich (PLH020071)

SOO Ostoja Nietoperzy Gór Sowich (fot. Jerzy Malicki)

Obszar o pow. 21 324,9ha obejmuje Góry Sowie i częściowo Obniżenie Noworudzkie oraz Obniżenie Podsudeckie i leży na terenie powiatu kłodzkiego, wałbrzyskiego, świdnickiego, dzierżoniowskiego oraz ząbkowickiego.

Obszar utworzony został w celu ochrony pokaźnej kolonii rozrodczej nietoperza – nocka dużego i kilkunastu ważnych zimowisk nietoperzy na terenie Gór Sowich. Stwierdzono tu dotąd obecność 12 gatunków nietoperzy, w tym 3 znajdujących się w Polskiej Czerwonej Księdze. Najliczniej występujące w zimowiskach są nocek duży i mopek, a dużo rzadziej spotykane są nocek Bechsteina oraz niewymieniony w Dyrektywie nocek orzęsiony. W najważniejszych zimowiskach (sztolnie Kompleksu Włodarz i Gontowa) stwierdzano zimowanie nawet ponad 100 osobników, natomiast znajdująca się w Rościszowie kolonia rozrodcza nocka dużego, skupia około 1000 osobników, co sprawia, że jest jedną z największych w kraju.

Na obszarze znajduje się 9 siedlisk ujętych w Dyrektywie, z których najważniejsze są tu niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie. Na obszarze zlokalizowano też populację zanokcicy serpentynowej – notuje się tu ok. 3-5% całej krajowej populacji tego gatunku. Spośród naturowych gatunków zwierząt występują tu natomiast jeszcze: wydra, modraszek nausitous i czerwończyk nieparek.

 

 

SOO Przełom Pełcznicy pod Książem (PLH020020)

Przełom Pełcznicy, w tle zamek Książ (fot. Jerzy Malicki)

To niewielki obszar o pow. 240,3ha, położony na terenie powiatu wałbrzyskiego i świdnickiego, w centralnej części Pogórza Wałbrzyskiego, pomiędzy Wałbrzychem a Świebodzicami. Obejmuje dwie przełomowe doliny rzeczne – Szczawnika oraz Pełcznicy.

Obszar niemal w całości pokrywają zbiorowiska leśne. Zidentyfikowano to 10 typów siedlisk przyrodniczych, a główną wartością terenu są dobrze zachowane klonowo-lipowe grądy zboczowe – jest to jedno z ich najlepiej zachowanych stanowisk w Sudetach.

W obszarze ochronie podlegają także nietoperze: mopek, nocek Bechsteina i nocek duży, które zimują w podziemiach zamku Książ, razem z kilkoma innymi gatunkami nietoperzy. Oprócz nich w obszarze spotkać można też wydrę i czerwończyka nieparka.

 

 

 

 

BIBLIOGRAFIA:

  1. http://www.przyroda.wroclaw.pl/natura?fbclid=IwAR2xFACszXFbeaU1lAbqjMmuU_luUiSOnMlf5_uQxyVeH081uT0A5gZjGXk
  2. http://wroclaw.rdos.gov.pl/o-sieci
  3. Wykaz obszarów Natura 2000 województwa dolnośląskiego
  4. Świerkosz K., Liberacka H., Łysiak M., Zając K., 2012, „Obszary Natura 2000 na Dolnym Śląsku”, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu, s. 90-92, 128-131, 160-165, 179-186
  5. http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=10&art=159
  6. http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=9&art=33
  7. http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=9&art=48
  8. http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=9&art=15
  9. http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=9&art=10
  10. http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=9&art=99

Comments are closed.