Serdecznie zapraszamy do udziału w grze terenowej „Zagraj z Naturą”, która odbędzie się w sobotę 27 lipca 2019 r. w Dobkowie – malowniczej Krainie Wygasłych Wulkanów. Edycja ta organizowana jest we współpracy z Sudecką Zagrodą Edukacyjną (https://www.sudeckazagroda.pl/)
REGULAMIN GRY TERENOWEJ – Dobków
Warunkiem udziału jest zapoznanie się z poniższym opracowaniem dotyczącym obszarów chronionych Natura 2000 w okolicy Dobkowa. W grze wymagana jest minimalna wiedza przyrodnicza, której potwierdzeniem jest prawidłowo rozwiązana krzyżówka (zadanie kwalifikacyjne). Następnie należy wypełnić formularz zgłoszenia.
Zadanie kwalifikacyjne https://learningapps.org/watch?v=pu20y7h3j19
Formularz zgłoszenia https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd4YgKjiHQOvE02uJfiyaJ3psIxeenDux0LXTCp-ZK_M8LrFw/viewform
SIEĆ NATURA 2000
W 2004 roku Polska wraz ze wstąpieniem do Unii Europejskiej przyjęła nową, najmłodszą w naszym kraju formę ochrony przyrody – obszary Natura 2000, wchodzące w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Na całym terytorium Unii Europejskiej stanowi ona system ochrony wybranych elementów przyrody. W jej ramach, na podstawie dwóch dokumentów tworzone i rozwijane są dwa typy chronionych obszarów :
- Dyrektywa Siedliskowa pozwala na tworzenie specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO) czy obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW), w których chroni się siedliska przyrodnicze wraz z siedliskami gatunków roślin i zwierząt oraz obszary szczególnie ważne przyrodniczo,
- natomiast dzięki Dyrektywie Ptasiej wyznacza się obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) czyli ostoje dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem.
Każdy z wyznaczonych obszarów otrzymuje indywidualny kod literowo cyfrowy. W Polsce, dla obszarów specjalnej ochrony ptaków kody rozpoczynają się od liter „PLB”, gdzie „PL” oznacza, iż teren znajduje się w Polsce, a „B” od angielskiego birds – ptaki wskazuje ostoję ptasią. Analogicznie, specjalne obszary ochrony siedlisk otrzymują oznaczenie „PLH”, gdzie „H” pochodzi od angielskiego habitat – siedlisko.
Na Dolnym Śląsku w skład sieci Natura 2000 wchodzi 11 obszarów specjalnej ochrony ptaków i aż 90 obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty. W samej okolicy Wrocławia znajduje się kilka takich obszarów. Są wśród nich m.in. specjalne obszary ochrony siedlisk: Ostoja nad Bobrem oraz Góry i pogórze Kaczawskie.
Krajobraz Gór i Pogórza Kaczawskiego, na których terenie znajdują się SOO Ostoja nad Bobrem oraz SOO Góry i Pogórze Kaczawskie, urozmaicają atrakcyjne bazaltowe wzgórza. Tworzą one malowniczą Krainę Wygasłych Wulkanów, która jest wizytówką tej najbardziej wysuniętej na północ formacją Sudetów.
Pogórze Kaczawskie (ŹRÓDŁO: http://activetrip.pl/index.php/action,show_all_news,idn,42.html)
Kraina Wygasłych Wulkanów swoją nazwę bierze od licznie występujących w tym regionie formacji wulkanicznych o charakterystycznym stożkowatym kształcie. Góry oraz Pogórze Kaczawskie wchodzą w obręb jednostki geologicznej zwanej Metamorfikiem Kaczawskim, którą tworzą skały metamorficzne o wieku od kambru do dolnego karbonu. Widoczne są tu ślady trzech okresów aktywności wulkanicznej i znaleźć można niespotykane w innych regionach Polski skały: od diabazów, porfirów, melafirów i bazanitów po zieleńce.
SOO Ostoja nad Bobrem (PLH0200054)
Obszar o powierzchni 15373ha obejmuje dolinę rzeki Bóbr na odcinku od Siedlęcina do Lwówka Śląskiego, roztaczając się w obrębie trzech mezoregionów: Pogórza Kaczawskiego, Izerskiego oraz Gór Kaczawskich, na terenie powiatów jeleniogórskiego, lwóweckiego i złotoryjskiego. Duża część Ostoi chroniona jest też jako Park Krajobrazowy Doliny Bobru.
Jest to teren o skomplikowanej budowie geologicznej i zróżnicowanym pokryciu terenu – znajdziemy tu licznie występujące jary i wąwozy. Wpływa to na wytworzenie się tu specyficznych siedlisk kserotermicznych, zacienionych, o kwaśnych, wilgotnych glebach. W obszarze zidentyfikowano 13 siedlisk przyrodniczych wymienionych w dyrektywie. Ostoja odgrywa kluczową rolę w ochronie siedlisk leśnych, takich jak: grądy środkowoeuropejskie, stokowe lasy klonowo-lipowe i lasy łęgowe oraz siedlisk półnaturalnych: świeże łąki użytkowane ekstensywnie, bogate w storczyki murawy kserotermiczne czy zmiennowilgotne łąki trzęślicowe oraz doskonale zachowane murawy bliźniaczkowe. Wśród cennej roślinności niskiej natknąć możemy się tu na rzadkie gatunki paproci: zanokcica północna i paprotka zwyczajna, a także na zbiorowiska włosieniczników czy ziołorośla nadrzeczne.
Obszar jest też domem wielu gatunków zwierząt objętych ochroną, np. wydra, chrząszcz – pachnica dębowa, motyle – modraszek telejus i nausitous oraz czerwończyk nieparek, płazy – kumak nizinny i traszka grzebieniasta a także ryby – minog strumieniowy, głowacz białopłetwy, piskorz i różanka.
Jest to teren kluczowy dla ochrony nietoperzy: nocka dużego oraz mopka.
SOO Góry i Pogórze Kaczawskie (PLH020037)
Pogórze Kaczawskie (ŹRÓDŁO: https://www.zlotaproporcja.pl/2017/09/14/gory-kaczawskie-kraina-wygaslych-wulkanow-ostrzyca/)
To obszar o powierzchni 25005,3ha, obejmujący większą część Pogórza Kaczawskiego oraz Gór Kaczawskich, a także Góry Ołowiane i leżący na obszarze powiatów: złotoryjskiego, jaworskiego, jeleniogórskiego i kamiennogórskiego. Częściowo pokrywa się z Parkiem Krajobrazowym „Chełmy”, a na jego terenie znajdują się liczne rezerwaty przyrody.
Jest to teren o wyjątkowym charakterze – to największy i najbogatszy w walory przyrodnicze obszar Natura 2000 obejmujący piętro pogórza i regla dolnego w Sudetach, o bardzo urozmaiconej rzeźbie terenu – zaznaczają się w niej dwie, głębokie doliny rzeczne – Bobru i Kaczawy, a oprócz kopulastych i łagodnych wzgórz natknąć się tu można na głębokie doliny cieków oraz stromo pochylone stoki o różnych wystawach. Wraz ze zróżnicowaną budową geologiczną, wpłynęło to na wykształcenie się najbardziej zróżnicowanej siedliskowo fauny i flory w Sudetach – bardzo blisko siebie znaleźć można siedliska kwaśnolubne i wapieniolubne, cieniolubne, wilgotne i kserotermiczne. Około połowę powierzchni pokrywają lasy, a drugą połowę tworzą tereny zagospodarowane przez człowieka, gdzie znajdziemy półnaturalne łąki i murawy. Stwierdzono tu występowanie aż 25 typów siedlisk wymienionych w dyrektywie, wśród których szczególnie ważne są jaworzyny i buczyny, znajdują się tu też jaskinie nieudostępniane do zwiedzania oraz torfowiska i zmiennowilgotne łąki trzęślicowe.
Obszar cechuje bogata flora roślin naczyniowych z kilkunastoma gatunkami storczyków oraz rzadkimi gatunkami roślin niższych. Znajduje się tu jedyne znane w kraju stanowisko włosocienia delikatnego, połowa dolnośląskiej populacji obuwika pospolitego i występuje tu też zanokcica serpentynowa.
Wśród cennych gatunków zwierząt na terenie znajdziemy:
- bobra i wydrę,
- traszkę grzebieniastą,
- motyle – czerwończyk nieparek, modraszek nausitous i telejus,
- chrząszcza – pachnicę dębową
- oraz ryby – minoga strumieniowego i kozę
Obszar jest kluczowym miejscem dla ochrony nietoperzy. Znajdujące się tu Jaskinie Góry Połom są jednym z największych zimowisk nietoperzy w Polsce – regularnie odnotowuje się tu do 400 hibernujących osobników z 12 gatunków. Wśród nich występują: mopek, nocek łydkowłosy, nocek Bechsteina oraz nocek duży.
Mopek (fot.Piotr Wolak)
Dwanaście gatunków to bardzo wysoka liczba na takim obszarze, gdyż w całej Polsce stwierdzono ich dotąd 25. Te tajemnicze zwierzęta są jedynymi ssakami posiadającymi umiejętność aktywnego lotu. Dzięki umiejętności zmiany kształtu skrzydeł i uderzania nimi naprzemiennie są w locie niesamowicie zwrotne. Kolejną cechą, która odróżnia nietoperze od innych ssaków jest ich sposób postrzegania świata poprzez echolokację – w pyszczku lub nosie posiadają specjalne struktury, które emitują ultradźwięki, odbijające się od przeszkód i odbierane jako echo przez czułe uszy zwierzęcia. To wyjątkowo sprawny mechanizm – nietoperze mogą odebrać echo słabsze nawet 10 000 razy od emitowanego dźwięku. Niezwykła jest również różnorodność sposobów odżywiania się nietoperzy – ponad 70% gatunków (w tym wszystkie występujące w Polsce) jest owadożerna, jednak ok. 20% nietoperzy jest owocożerna, a niektóre żywią się nektarem i pyłkiem, rybami, płazami czy nawet niewielkimi gadami. Większość nietoperzy jest osiadła i podejmuje niedalekie sezonowe wędrówki.
BIBLIOGRAFIA:
- http://www.przyroda.wroclaw.pl/natura?fbclid=IwAR2xFACszXFbeaU1lAbqjMmuU_luUiSOnMlf5_uQxyVeH081uT0A5gZjGXk
- http://wroclaw.rdos.gov.pl/o-sieci
- Wykaz obszarów Natura 2000 województwa dolnośląskiego
- http://activetrip.pl/index.php/action,show_all_news,idn,42.html
- http://marekowczarz.pl/szlakiem-wygaslych-wulkanow-czyli-objazdowo-po-gorach-i-pogorzu-kaczawskim/
- Świerkosz K., Liberacka H., Łysiak M., Zając K., 2012, „Obszary Natura 2000 na Dolnym Śląsku”, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu, s. 90-92, 128-131, 160-165, 179-186
- http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=9&art=96
- Standardowy Formularz Danych SOO Ostoja nad Bobrem (PLH200054)
- http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=9&art=32
- https://www.ekologia.pl/srodowisko/przyroda/nietoperz-opis-wystepowanie-i-zdjecia-zwierze-nietoperz-ciekawostki,6936.html