Serdecznie zapraszamy do udziału w grze terenowej „Zagraj z Naturą”, która odbędzie się w sobotę 20 lipca 2019 r.w przepięknej Rudzie Sułowskiej. Dzięki współpracy ze spółką Stawy Milickie S.A. na terenach Centrum Edukacyjno-Turystycznym NATURUM (http://www.cet.stawymilickie.pl/index.php?idS=57&ln=pl)
REGULAMIN GRY TERENOWEJ – Ruda Sułowska
Warunkiem udziału jest zapoznanie się z poniższym opracowaniem dotyczącym obszarów chronionych Natura 2000 w Dolinie Baryczy. W grze wymagana jest minimalna wiedza przyrodnicza, której potwierdzeniem jest prawidłowo rozwiązana krzyżówka (zadanie kwalifikacyjne). Następnie należy wypełnić formularz zgłoszenia.
Zadanie kwalifikacyjne https://learningapps.org/watch?v=p2s5apx2c19
Formularz zgłoszenia https://forms.gle/GTUm8uzihuBpd4Be8
SIEĆ NATURA 2000
W 2004 roku Polska wraz ze wstąpieniem do Unii Europejskiej przyjęła nową, najmłodszą w naszym kraju formę ochrony przyrody – obszary Natura 2000, wchodzące w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Na całym terytorium Unii Europejskiej stanowi ona system ochrony wybranych elementów przyrody. W jej ramach, na podstawie dwóch dokumentów tworzone i rozwijane są dwa typy chronionych obszarów :
- Dyrektywa Siedliskowa pozwala na tworzenie specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO) czy obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW), w których chroni się siedliska przyrodnicze wraz z siedliskami gatunków roślin i zwierząt oraz obszary szczególnie ważne przyrodniczo,
- natomiast dzięki Dyrektywie Ptasiej wyznacza się obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) czyli ostoje dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem.
Każdy z wyznaczonych obszarów otrzymuje indywidualny kod literowo cyfrowy. W Polsce, dla obszarów specjalnej ochrony ptaków kody rozpoczynają się od liter „PLB”, gdzie „PL” oznacza, iż teren znajduje się w Polsce, a „B” od angielskiego birds – ptaki wskazuje ostoję ptasią. Analogicznie, specjalne obszary ochrony siedlisk otrzymują oznaczenie „PLH”, gdzie „H” pochodzi od angielskiego habitat – siedlisko.
Na Dolnym Śląsku w skład sieci Natura 2000 wchodzi 11 obszarów specjalnej ochrony ptaków i aż 90 obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty. W samej okolicy Wrocławia znajduje się kilka takich obszarów. Są wśród nich m.in. specjalne obszary ochrony siedlisk: Ostoja nad Baryczą, Dolina Łachy, Skoroszowskie Łąki, Leśne Stawki koło Goszcza oraz obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Baryczy.
OSO Dolina Baryczy (PLB020001)
Dolina Baryczy z lotu ptaka (fot. Maciej Bury)
Obszar ten o powierzchni aż 55 516,8ha, rozciąga się na dużym obszarze doliny rzeki Barycz, na odcinku pomiędzy Żmigrodem a Przygodzicami, w 76% leżąc na terenie województwa dolnośląskiego i w 24% w województwie wielkopolskim. Mieści się na terenie powiatu trzebnickiego, milickiego, oleśnickiego oraz ostrowskiego.
Jest to obszar bardzo bogaty przyrodniczo. Niemal w całości pokrywa się z Parkiem Krajobrazowym Dolina Baryczy oraz specjalnym obszarem ochrony siedlisk Ostoja nad Baryczą, a w jego granicach znajdują się rezerwaty przyrody – Stawy Milickie, Wzgórze Joanny, Olszyny Niezgodzkie, Radziądz oraz Wydymacz. Teren ten charakteryzuje się bogatą mozaiką siedlisk, złożonych z łąk i pól uprawnych poprzecinanych ciekami, dużych kompleksów stawów rybnych oraz rozległych połaci lasów i zadrzewień, jednak przedmiotem ochrony OSO Dolina Baryczy jest bogato występująca tu ornitofauna – jest to ostoja ptasia o randze europejskiej, wymieniona w konwencji Ramsarskiej – międzynarodowym układzie o ochronie obszarów wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe.
Na terenie obszaru występuje 286 gatunków ptaków, w tym 180 ma tu swoje lęgowiska. 20 gatunków występujących tu ptaków jest wymienionych w dyrektywie, a 12 z nich ma tu jedną z 10 najważniejszych krajowych ostoi rozrodczych. Wśród nich znajduje się: łabędź krzykliwy, podgorzałka, bąk, bączek, bocian czarny, kania ruda, bielik, błotniak stawowy, zielonka, rybitwa rzeczna i czarna oraz zimorodek.
Jest to również ważne miejsce na trasie jesiennych migracji ptaków wodno błotnych, które na terenie ostoi tworzą wtedy wielotysięczne zbiorowiska. Występuje tu wtedy conamniej 1% całej populacji szlaku wędrówkowego żurawia i ok. 4% gęsi zbożowej, natknąć się można na stada gęgawy (do 1 300 osobników) oraz gęsi (aż do 33 000 osobników).
SOO Ostoja nad Baryczą (PLH020041)
Jest to obszar o powierzchni 82026,4ha, zlokalizowany w Dolinie Baryczy. W dużej części pokrywa się z opisaną wyżej ostoją ptasią i niemal w całości mieści się w granicach Parku Krajobrazowego Dolina Baryczy. 80% jego powierzchni znajduje się w granicach województwa dolnośląskiego, reszta natomiast mieści się w woj. wielkopolskim. Przebiega przez powiaty: milicki, trzebnicki, oleśnicki i ostrowski.
Wśród objętych ochroną walorów przyrodniczych obszaru znajdziemy 14 „naturowych” typów siedlisk, w tym: łęgi, grądy, kwaśne buczyny oraz świeże łąki użytkowane ekstensywnie, a także bardzo cenne brzegi i osuszane dna zbiorników wodnych, starorzecza, torfowiska czy zmiennowilgotne łąki trzęślicowe. Pośród wyjątkowych zasobów flory w obszarze znajduje się stanowisko koleantusa delikatnego, lindernia mułowa, nadwodnik sześciopręcikowy i trójpręcikowy oraz wiele gatunków rzadkich i ginących: uwroć wodna, żabieniec trawo listny, turzyca ciborowata, cibora brunatna czy rosiczka okrągłolistna.
Spośród fauny wymienionej w dyrektywie znajdziemy tu:
- 38 gatunków ptaków, m. in. bielik, bąk, bączek, bocian czarny, błotniak stawowy, łabędź krzykliwy, zimorodek, lelek, muchołówka białoszyja, bernikla rdzawoszyja, lerka, siewka i wiele innych.
- 4 gat. ssaków: bóbr, wydra oraz nietoperze: mopek i nocek duży
- 2 płazy: traszka grzebieniasta oraz kumak nizinny
- 5 ryb: kiełb białopłetwy, różanka pospolita, koza, piskorz oraz koza złotawa
- oraz 4 bezkręgowce: chrząszcze pachnica dębowa i kozioróg dębosz oraz motyle jelonek rogacz i czerwończyk nieparek.
Oprócz nich natknąć się można na wyjątkowe motyle niewymienione w dyrektywie: modraszka telejus i barczatka kataks.
W obszarze znajduje się największy kompleks stawów hodowlanych w Polsce, który został założony przez zakon cystersów w XIIIw. Sieć wodna jest tu silnie rozbudowana, obejmuje naturalne cieki oraz kanały i zbiorniki utworzone na potrzeby gospodarki stawowej. Jest to wyjątkowy przykład tego jak działalność człowieka może harmonijnie współistnieć z naturą – prowadzona tu przez człowieka gospodarka stawowa przyczyniła się do intensywnego rozwoju walorów przyrodniczych i wytworzenia się takich siedlisk i układów, które dziś są tu najbardziej cenione. Stawy Milickie są bowiem szeroko docenianą marką, tak samo jak i milicki karp.
KARP (Cyprinus carpio) to ryba spotykana na całym świecie w wielu odmianach (również ozdobnych), w warunkach hodowlanych jak i naturalnych, w starorzeczach, dużych rzekach i jeziorach – lubi bowiem wody ciepłe i spokojne. Najlepiej znana nam odmiana karpia ma ciemny grzbiet ciała, zazwyczaj szarozielonkawy lub zielonkawo-brązowy, boki ciała jaśniejsze często ze złotym połyskiem a stronę brzuszną wybarwioną na żółto-kremową. Jego pożywienie to larwy owadów, drobne skorupiaki i mięczaki oraz glony i rośliny wodne. Tarło odbywa się w okolicach maja lub czerwca w ciepłej przybrzeżnej wodzie, gdzie do roślin wodnych przyklejana jest ikra. Po około 5 dniach wylega się z niej narybek mierzący zaledwie 5mm.
Najwcześniej w hodowli pojawił się na terenie Chin, a pierwsze zapiski o nim pochodzą już z V wieku p.n.e. Do Polski jednak trafił (tak jak i na tereny Doliny Baryczy) około XII-XIIIw. n.e. za pośrednictwem cystersów, którzy doceniali łatwość jego hodowli, szybkie przyrosty masy ciała oraz duże rozmiary, które potrafi osiągać (nawet do 1m długości i aż 30kg wagi). Nie ma wysokich wymagań odnośnie miejsca czy sposobu hodowli, co przesądziło o jego popularności, również po drugiej wojnie światowej, kiedy to trafił na stół Wigilijny Polaków i na dobre zadomowił się w świątecznej tradycji w naszym kraju.
SOO Dolina Łachy (PLH020003)
Obszar o powierzchni 990,5ha obejmuje na długości ok. 10km dolinę rzeki Łachy, na obszarze powiatu wołowskiego i trzebnickiego. W krajobrazie obszaru dominują tereny nizinne, poprzecinane siecią cieków, porośnięte łąkami i lasami.
Znajdziemy tu aż 10 typów „naturowych” siedlisk przyrodniczych, w tym świeże łąki użytkowane ekstensywnie, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, grądy i łęgi oraz rzadkie na Dolnym Śląsku wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi. Wśród drzewostanu lasów znaleziono tu aż 150 drzew w rozmiarach pomnikowych, a spośród cennych gatunków roślin na uwagę zasługuje tu długosz królewski oraz krwawnica wąskolistna, mieczyk dachówkowaty czy podkolan biały. Przedmiotem ochrony jest tu 12 gatunków zwierząt wymienionych w dyrektywie:
- ssaki: wydra oraz nietoperze – mopek i nocek duży
- płazy: traszka grzebieniasta i kumak nizinny
- ryby: koza i piskorz
- motyle: modraszek telejus i nausitous oraz barczatka kataks
- chrząszcze: pachnica dębowa i kozioróg dębosz
Oprócz nich spotkać można tu bobra oraz bogatą ornitofaunę, wśród której prym wiodą żurawie oraz żołny, a oprócz nich znajdziemy tu legowiska bielika, bociana czarnego, kani rudej, czarnej oraz gołębia siniaka.
SOO Skoroszowskie Łąki (PLH020093)
Przeplatka aurinia (ŹRÓDŁO: https://waldik.galeria.ekologia.pl/moja-przyroda,3417,48992)
To obszar zlokalizowany w powiecie trzebnickim o powierzchni 1359,7ha. Jest płaski, nizinny, a jego większość pokrywają łąki i pola oraz zabagnienia.
Obszar chroni kompleks użytkowanych kośnie łąk trzęślicowych i świeżych z fragmentami muraw napiaskowych – stanowią one 17% obszaru, pośród silnie przekształconego krajobrazu rolniczego. Ostoja ma duże znaczenie dla ochrony 4 gatunków motyli wymienionych w dyrektywie – czerwończyk nieparek, modraszek telejus i nausitous oraz przeplatka aurinia (jest to jej ostatnie stanowisko w Dolinie Baryczy). Utrzymanie występujących tu siedlisk tych motyli jest podstawowym celem ochrony obszaru.
Wartość ostoi dodatkowo podwyższają obecne tu stanowiska chronionych storczyków oraz występowanie pazia królowej oraz czerwończyka płomieńca.
SOO Leśne Stawki koło Goszcza (PLH020101)
Leśne Stawki k. Goszcza (fot. Jerzy Malicki)
Obszar o powierzchni 111,9ha położony jest w powiecie oleśnickim, w dolinie potoku Prądnia, niedaleko miejscowości Goszcz. Ponad 95% jego powierzchni stanowią lasy, głównie monokultury sosnowe.
Obszar utworzony został dla ochrony najważniejszej reintrodukowanej na Dolnym Śląsku populacji żółwia błotnego. Oprócz niego stwierdzono tu występowanie 4 innych gatunków „naturowych”: wydry, traszki grzebieniastej, kumaka nizinnego i czerwończyka nieparka, które nie są tu jednak przedmiotem ochrony. W obszarze znajdziemy również dwa typy siedlisk wymienionych w dyrektywie: ziołorośla nadrzeczne oraz łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (te drugie są przedmiotem ochrony obszaru).
BIBLIOGRAFIA:
- http://www.przyroda.wroclaw.pl/natura?fbclid=IwAR2xFACszXFbeaU1lAbqjMmuU_luUiSOnMlf5_uQxyVeH081uT0A5gZjGXk
- http://wroclaw.rdos.gov.pl/o-sieci
- Wykaz obszarów Natura 2000 województwa dolnośląskiego
- Świerkosz K., Liberacka H., Łysiak M., Zając K., 2012, „Obszary Natura 2000 na Dolnym Śląsku”, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu, s. 90-92, 128-131, 160-165, 179-186
- http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=10&art=64&limit=0
- Standardowy Formularz Danych SOO Ostoja nad Baryczą (PLH020041)
- http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=9&art=36
- https://www.ekologia.pl/srodowisko/przyroda/karp-opis-wystepowanie-i-zdjecia-ryba-karp-ciekawostki,23455.html
- https://www.ekologia.pl/wiedza/zwierzeta/karp
- Standardowy Formularz Danych SOO Dolina Łachy (PLH020003)
- http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=9&art=7&limit=0
- http://www.dolinalachy.pl/
- http://www.barycz.pl/index_przyroda.php?dzial=4
- Standardowy Formularz Danych SOO Skoroszowskie Łąki (PLH020093)
- http://www.obszary.natura2000.pl/index.php?dzial=2&kat=9&art=115&limit=72